Đời Ngắn Đừng Ngủ Dài - Robin Sharma - 1 - 10

1. Hãy là chính mình

Warren Buffet từng nói: “Không bao giờ có ai giống bạn.” Một ý tưởng rất thâm thúy. Một con người khôn ngoan. Không bao giờ có ai giống như tôi. Và không bao giờ có ai giống như bạn. Sẽ có người cố gắng bắt chước cách bạn suy tư, nói năng, hành động. Nhưng dù cố gắng hết sức họ cũng chỉ đứng hàng thứ hai mà thôi. Vì bạn là duy nhất. Một bản thể duy nhất tồn tại hôm nay. Giữa hàng tỷ người khác. Hãy dừng lại và nghĩ về điều này. Bạn chợt nhận ra mình đặc biệt. Không, rất đặc biệt mới đúng. Và không thể có ai tranh giành được.

Thế thì hôm nay, bạn làm gì khi bước vào thế giới cần những con người thể hiện vượt trội trong cuộc sống từ trước đến giờ? Bạn đã bộc lộ hết mọi khả năng tiềm ẩn chưa? Bạn đã tiết lộ con người chân thật của mình chưa? Bạn có là chính mình? Hãy tự hỏi. Bởi vì không còn lúc nào thể hiện chính mình tốt hơn lúc này. Và nếu không phải bây giờ, thì khi nào? Tôi nhớ đến lời của triết gia Herodotus: “Thà chấp nhận rủi ro phải gánh chịu một nửa những chuyện xấu mà ta từng dự đoán trước, còn hơn giữ mãi sự vô danh hèn nhát vì sợ những điều có thể xảy ra.” Một lời nói tuyệt đẹp.

2. Rào cản vô hình

Tôi đang ngồi tại phi trường Los Angeles. Tôi đến đây để diễn thuyết trước tập thể các nhân viên đầy tiềm năng của công ty General Electric, về vai trò lãnh đạo không cần chức danh, về thế giới việc làm. Về sự vượt trội trong bất cứ công việc nào.

Sau buổi nói chuyện, tôi hồi tưởng lại tại sao rất nhiều người trong chúng ta lại thích đóng vai trò nhỏ bé ở các lĩnh vực cốt lõi trong cuộc sống. Tại sao họ tránh né sự thay đổi? Tại sao họ không đổi mới và bộc lộ tài năng sáng tạo đang ngủ yên trong mỗi con người? Tại sao nhiều người cố tình không muốn nổi bật. Tôi rút ra câu trả lời: những rào cản vô hình.

Tôi muốn kể chuyện này: Tuần trước tôi lái xe về miền quê. Để hít thở. Để làm tươi mới. Để suy tư. Tôi thấy một bảng hiệu của một công ty huấn luyện chó. Bảng hiệu nói về một hàng rào vô hình, chính là hệ thống những giới hạn vô hình mà con chó không thể vượt qua. Cuối cùng người ta đã tạo ra những phản xạ có điều kiện để dù hàng rào đó không còn nữa thì con chó vẫn không dám vượt qua giới hạn. Nó hình thành giới hạn trong đầu để xác định thực tại của nó. Chúng ta cũng giống như vậy. Khi trưởng thành, ta chấp nhận những niềm tin tiêu cực, những giả định sai lầm, những nỗi sợ đang phá hoại thế giới quanh ta. Chúng trở thành rào cản vô hình. Chúng ta tin rằng rào cản có thực. Khi đối đầu với những rào cản trong công việc, trong đời sống, ta thoái lui. Ta tin rằng giới hạn là có thật. Vì thế ta lùi bước trước tất cả những gì mình đáng trở thành, đáng làm, đáng có.

Ảo tưởng đó dường như quá thật, nhưng vẫn chỉ là ảo tưởng. Xin hãy nhớ điều này. Thế nên tôi mong bạn tự hỏi về rào cản vô hình của mình. Ý thức về chúng. Quan sát chúng. Thách thức chúng. Để khi một trong số đó đối đầu với bạn, thay vì chạy mất, bạn sẽ dùng sức mạnh ý chí và nhiệt huyết của trái tim để lao qua nó. Tiến về miền tươi sáng mà cuộc đời bạn đáng được hưởng. Những gì bạn mãi chịu đựng sẽ cứ dai dẳng hoài, nhưng với những gì bạn biết kết thân và tận dụng, bạn sẽ vượt hơn chúng.

3. Sức mạnh của sự đơn giản

Tôi học hỏi nơi các con rất nhiều. Các con tôi không những là người hùng mà còn là người thầy giỏi. Chúng giúp tôi biết sống với hiện tại, giúp tôi thấy cuộc đời là một cuộc phiêu lưu và dạy tôi cách mở lòng ra. Chúng còn cho tôi nhiều bài học về sức mạnh của sự đơn giản. Lúc này mọi điều tôi theo đuổi đều đơn giản – một thông điệp đơn giản về tư tưởng: mọi người đều là lãnh đạo dù họ làm gì hoặc ở chức vụ nào; một ý tưởng và công cụ đơn giản giúp người khác xây dựng sự nghiệp; một cuộc sống đơn giản hơn (vì thực ra, tôi đã là người sống rất đơn giản). Đối với tôi, đơn giản rất mạnh mẽ. Nhà đồng sáng lập Google Sergey Brin đã nhấn mạnh điều này khi nói rằng ở công ty ông “thành công đến từ sự đơn giản”.

Điều đó khiến tôi nhớ đến cậu con trai Colby của mình. Chúng tôi đến thành phố New York cách đây vài tháng, cùng nhau chia sẻ một trải nghiệm mà cả hai đã lên kế hoạch từ lâu: ăn mừng sinh nhật lần thứ 13 (để đánh dấu con tôi trở thành một thiếu niên, chỉ có một lần trong đời). Chúng tôi ăn tại nhà hàng Soho. Đi siêu thị mua đồ chơi. Ghé cửa hàng Lotteria ưa thích của con. Cùng xem bộ phim 3D mới nhất. Một ngày cuối tuần đầy những niềm vui quí giá và những kỷ niệm không thể nào quên. Giữa cha và con.

Tối Chủ nhật trên đường trở về nhà, tôi hỏi: “Thế con thích nhất điều gì trong ngày cuối tuần vừa qua?”. Nó ngồi thinh lặng. Suy nghĩ trầm tư. Rồi nó mỉm cười nói: “Bố còn nhớ cái bánh hot dog mình ăn trên hè phố hôm qua không? Con thích nó nhất đấy.” Đúng là Sức mạnh của sự đơn giản.

4. Hoặc giỏi hoặc ra rìa

Diễn viên hài Steve Martin khuyên các tài năng trẻ: “Hãy giỏi đến mức người ta không thể ngó lơ bạn.” Câu nói thật ý nghĩa. Cuộc sống ưu đãi những ai tận lực. Bạn càng cho đi, cuộc đời càng gửi lại. Nếu bạn thực hiện bất cứ công việc nào một cách tuyệt vời, luôn luôn tìm kiếm sự vượt trội, luôn ở vị trí xuất sắc, bạn không thể vuột mất chiến thắng cuối cùng. Nhà văn Jerry Garcia với tác phẩm The Greatful Dead từng nói: “Bạn không chỉ muốn trở thành người giỏi nhất. Bạn còn muốn được thiên hạ công nhận là người duy nhất thực hiện điều đó.”

Đôi khi thất vọng sẽ đến. Điều này xảy ra cho tất cả mọi người. Ta cố gắng hết sức, trung thành với giấc mơ và theo đuổi lý tưởng. Thế mà chẳng có gì xảy ra. Hoặc dường như là vậy. Nhưng mọi lựa chọn đều giá trị. Mọi bước đi đều quan trọng. Cuộc sống vẫn diễn ra theo cách của nó, không phải theo cách của ta. Hãy kiên nhẫn. Tin tưởng. Hãy giống như người thợ cắt đá, đều đặn từng nhịp, ngày qua ngày. Cuối cùng, một nhát cắt duy nhất sẽ phá vỡ tảng đá và lộ ra viên kim cương. Người tràn đầy nhiệt huyết và tận tâm với việc mình làm không bao giờ bị chối bỏ. Sự thật là thế.

Steve Martin cho tôi một ý tưởng sâu sắc. “Hãy giỏi đến mức người ta không thể ngó lơ bạn.” Chuyên gia quản trị Peter Drucker cũng nhận xét gần như vậy khi cho rằng: “Hoặc giỏi hoặc ra rìa.” Hãy áp dụng triết lý này trong công việc. Trong gia đình. Trong cộng đồng. Trong thế giới của bạn. Hãy can đảm trình diễn năng khiếu để chúng mang lại những phần thuởng tuyệt vời.

Cuối cùng cuộc sống luôn công bằng. Hãy tin ở nó.

5. Nguyên tắc mở rộng thành công

Đây là một ý tưởng mạnh mẽ có thể cách mạng hóa cuộc sống và sự nghiệp nếu bạn bám vào tận gốc rễ của nó: cuộc sống rộng ra hoặc co lại tùy vào ý chí muốn tiến thẳng vào nỗi sợ của mình. Hãy thực hiện những gì bạn sợ, bạn sẽ tỏa sáng. Chạy trốn nỗi sợ khiến bạn cũng lùi xa sự vượt trội. Điều đó nhắc tôi nhớ lời Frank Herbert đã viết trong tác phẩm Xứ cát: “Tôi không được quyền sợ. Sợ hãi là kẻ hủy diệt tâm trí. Sợ hãi là cái chết sẽ dần dẫn ta đến chỗ hoàn toàn tiêu vong. Tôi phải đối mặt nỗi sợ. Tôi sẽ cho phép nó đi qua đời mình. Và khi nó đi qua, tâm trí tôi sẽ quay lại nhìn chặng đường của nó. Nơi nỗi sợ đi qua sẽ không có gì. Chỉ mình tôi còn lại.”

Khi dám đối mặt với hoàn cảnh nào khiến bạn cảm thấy bất an, sợ hãi, kết quả đạt được sẽ rất đáng khích lệ. Thay vì chạy đến cánh cửa thoát hiểm nào đó, bạn vẫn đứng vững và thực hiện điều bạn biết mình nên làm. Trước hết, bạn sẽ thấy nỗi sợ chẳng qua chỉ là ảo giác. Thứ đến, bạn nhận được phần thưởng cho lòng can đảm, bởi vì bên kia cánh cửa của bất cứ nỗi sợ nào cũng đều có sẵn những món quà lộng lẫy, món quà của sự trưởng thành nhân cách, lòng tự tin, sự khôn ngoan. Tôi vẫn nhiều lần chứng kiến điều này trong cuộc đời.

Tôi tin đó là qui luật của cuộc sống. Vậy hãy hướng đến nỗi sợ. Chỉ cần khởi đầu từng bước nhỏ thôi, nhưng trong các cuộc đua, chậm mà chắc sẽ luôn chiến thắng. Hãy chứng kiến thành công bạn đáng được hưởng đang dần hiện ra. Vào đúng lúc bạn cần nó nhất.

6. Giữ đôi giày bóng láng

Tất nhiên, không cần giày phải bóng thì bạn mới trở thành nhà lãnh đạo tuyệt vời. Và xin nhớ rằng vai trò lãnh đạo không tùy thuộc chức vụ, mà tùy thuộc cách sống – lãnh đạo không cần chức danh, chính xác là vậy. Khả năng lãnh đạo là khả năng giữ mình chuẩn mực trong thế giới công việc, nhận lãnh trách nhiệm (trái ngược với việc trở thành nạn nhân), vượt trội trong tầm ảnh hưởng của mình, xây dựng các quan hệ tốt đẹp và nâng cao người khác qua gương mẫu của mình. Trong bài này tôi chỉ muốn thể hiện một quan điểm đơn giản: Cách bạn thực hiện những việc nhỏ bé sẽ tiết lộ rất nhiều về cách bạn thực hiện những việc lớn lao. Tự đặt mình vào sự tầm thường với những mục tiêu vụn vặt sẽ khiến bạn cũng trở nên tầm thường trong những chuyện lớn lao.

Nếu một sân vườn, một căn nhà ngăn nắp, thì tôi dám cá rằng cuộc sống bạn cũng rất ngăn nắp. Nếu bạn để ý đến những tiểu tiết như ghi nhớ sinh nhật bạn bè hoặc gửi lời nhắn cảm ơn sau các buổi gặp gỡ, tôi chắc rằng bạn cũng để ý đến những tiểu tiết trong các dự án lớn, trong những cơ hội vĩ đại. Và nếu nơi làm việc của bạn rất tinh tươm, nhiều khả năng đó cũng là cách bạn làm việc rất tận tâm với khách hàng để mọi sự hoàn hảo. (Tôi có thể đoán biết về một công ty nào đó qua sự sạch sẽ của nhà vệ sinh. Nhà vệ sinh thơm tho như muốn nói to rằng: “Chúng tôi chăm sóc bạn!”, và sự chăm sóc ấy mang nghĩa là phục vụ tận tình.)

Vậy hãy chú ý đến tiểu tiết. Tập trung vào điều nhỏ nhặt. Tận tầm với điều gọi là: TTT – thích tiểu tiết. Người vĩ đại và các công ty thành công đều như vậy. Bởi vì điều nhỏ nhặt thực ra lại là điều lớn lao.

7. Lắng nghe kỹ

Hãy đọc câu nói thâm thúy của nhà thiết kế nổi tiếng Bruce Mau mà tôi muốn chia sẻ với bạn: “Mỗi cộng tác viên khi bước vào quỹ đạo của chúng tôi đều mang theo một thế giới kỳ lạ và phức tạp hơn bất cứ những gì chúng tôi mong đợi và tưởng tượng. Khi lắng nghe chi tiết, nhu cầu, ước muốn, hoài bão rất mơ hồ của họ, chúng tôi đang hòa nhập thế giới của họ vào thế giới của mình. Và cả hai sẽ không còn giống như xưa.”

Ta hình thành nhân cách qua các cuộc nói chuyện. Ta bị ảnh hưởng bởi ý tưởng mình nghe được và bởi người đang nói chuyện. (Ý tưởng lớn: Mỗi người bạn tiếp xúc đều biết ít nhất một thứ mà bạn không biết. Đừng để họ ra đi mà chưa học được điều gì.) Lắng nghe là kỹ năng chủ đạo để hoàn thiện cá nhân cũng như sự nghiệp. Nhà lãnh đạo lắng nghe. Và nghe rất giỏi. Bruce Mau hoàn toàn đúng: khi tập trung lắng nghe người mình đang giao tiếp, khi cho phép họ chia sẻ điều họ biết, ta có cơ hội nhìn sâu vào trí tuệ ấy để học hỏi, phát triển và tiến hóa lên mức cao nhất và giỏi nhất. Và nếu may mắn nói chuyện với một người khôn ngoan – đúng dịp – thì cuộc trò chuyện duy nhất ấy có thể là thứ sẽ thay đổi cách bạn suy nghĩ, cảm xúc, hành xử mãi mãi. Họ mài giũa bạn và biến đổi bạn với những điều tốt đẹp.

8. Ước mơ như David

Có một người mà tôi mong bạn gặp mặt. Họ giới thiệu anh khi tôi đến Mexico City để trình bày trước lãnh đạo các công ty và chính quyền. Câu chuyện của anh khiến tôi rất cảm động. Tôi cảm thấy mình thật nhỏ bé trước lòng can đảm của anh.

David Mejia sinh ra đã không có tai. Bác sĩ tiên đoán anh sẽ bị điếc suốt thời thơ ấu và khó lòng sống trọn vẹn khi trưởng thành. Lớn lên anh trải qua hết cuộc giải phẫu này đến cuộc giải phẫu khác, đau đớn tận cùng, chịu bao sỉ nhục vì đám bạn trong lớp chọc ghẹo dáng vẻ bề ngoài của mình. Nhưng anh rất kiên định. Sự vĩ đại, bằng nhiều hình thức, hình thành qua việc bạn có kiên định vượt qua thất bại hay là để chúng nuốt chửng mình. David đã ước mơ. Đã tin tưởng. Vì anh biết mình sẽ làm được những điều lớn lao.

Thật ra David Mejia là người có phúc. Anh có một bộ óc mạnh mẽ. Một trái tim rộng mở. Một tinh thần vững vàng. Một người cha và người mẹ tuyệt vời, hầu như ngày nào cũng nói với con điều cốt lõi rằng nếu anh khao khát chân thiện mỹ của cuộc đời, anh sẽ tìm thấy. Họ động viên để anh không bao giờ chịu đóng vai nạn nhân. Họ dạy anh biết thấy cơ hội giữa bao thử thách. Và anh đã làm như vậy. Thật ấn tượng.

Nhân vật mà tôi gặp ở Mexico City này là một nhà lãnh đạo. Một người hùng. Một nguồn cảm hứng. Tại sao? Bởi vì anh đón nhận những gì cuộc đời mang đến, và biến đổi thứ mà chúng ta hẳn sẽ than khóc ngày đêm trở thành vàng ngọc. Giờ đây anh đã có một đôi tai giả. Khỏe mạnh và tràn đầy sức sống. Anh thành công rực rỡ trong sự nghiệp. Anh tìm được tình yêu và niềm vui. Anh có nhiều bạn bè hơn mọi người khác.

Anh rất lạc quan trong một thế giới mà nhiều người dù chẳng có gì phải than phiền, nhưng lại dùng phần lớn thời gian để kêu ca về những chuyện vặt vãnh.

Bạn cứ nguyền rủa bóng đêm, hoặc cũng có thể thắp lên ánh nến và thể hiện mình như một người lãnh đạo. Cuộc đời là những lựa chọn tùy thuộc vào bạn. Những lựa chọn hàng ngày sẽ khắc họa định mệnh mỗi người. Từng ngày. Từng tuần. Từng tháng. Từng năm. David Mejia biết cách lựa chọn để đến đỉnh cao cuộc sống. Và bạn cũng sẽ làm như vậy.

9. Hãy làm ngay

Sáng nay tôi thức dậy với những lời trong một bài hát của ca sĩ Mick Jagger: “Ủy mị chẳng ích gì, chuyện trôi qua nhanh lắm.” Đúng như thế. Cuộc đời thực sự đang trôi nhanh lắm.

Sao lại trì hoãn những việc có thể làm hôm nay cho những lúc rảnh rỗi trong tương lai xa xôi nào đó? Sao không đóng vai một con người vượt trội bây giờ mà lại dành điều đó vào một thời điểm khác mai sau? Sao lại chần chừ thụ hưởng những giờ phút tuyệt vời và chờ đến khi về già? Một ngày nọ tôi đọc cuốn sách về một phụ nữ trẻ suy tư về kế hoạch để dành tiền hưu. Cô nói: “Tôi muốn bảo đảm mình sẽ để dành thật nhiều tiền – như vậy tôi mới có thể vui sống vào cuối đời.” Tôi không nghĩ vậy. Tại sao phải chờ đến già mới hưởng thụ cuộc sống?

Tôi không có ý nói rằng bạn nên bỏ qua tầm quan trọng của việc lên kế hoạch cho tương lai. Hãy biết nhìn xa và chuẩn bị cho suốt cuộc đời. Đó là sự quân bình. Hãy lên kế hoạch. Để dành tiền cho tuổi hưu. Hãy dự trù. Nhưng đồng thời cũng cần biết sống cho giây phút này. Sống thật đầy đủ. Chấp nhận rủi ro hàng ngày. Và khôn ngoan. Hãng hàng không Emirates có câu quảng cáo như sau: “Lần cuối cùng bạn thực hiện một điều gì lần đầu tiên là khi nào?”. Một câu hỏi khôn ngoan.

Vậy hãy đong đầy ngày tháng với nhiều hoạt động. Săn tìm những gì là tốt nhất cho hôm nay. Cười nhiều lên. Yêu nhiều hơn. Ước mơ thêm. Nếu cơ hội xảy đến trong những giờ tới – bạn và tôi đều biết sẽ như thế – hãy chộp lấy. Bởi vì tháng ngày đang qua đi. Rất nhanh.

10. Hãy tử tế

Tôi muốn hỏi bạn: Tại sao không thấy yêu cầu ứng viên phải “tử tế” trong các tiêu chuẩn tuyển người cho một chức vụ nào đó? Có hàng trăm tiêu chuẩn về những điều cần thiết phải làm mỗi ngày, nhưng dường như “tử tế” chỉ là phần phụ. Một tiêu chuẩn thứ cấp. Một chuyện sau này. Tôi không cho là vậy.

Tôi tin rằng tử tế, dưới nhiều hình thức, chính là máu huyết của thế giới kinh doanh. Tử tế với đồng nghiệp (vì thế họ thích đi làm mỗi ngày), bạn sẽ thu hút và giữ lại nhiều tài năng cho công ty. Tử tế với nhà cung cấp (vì thế họ hết lòng với bạn) là điều sẽ giúp công việc trôi chảy. Tử tế với khách hàng (vì thế họ luôn trở lại) là cách hay nhất để phát triển cộng đồng những ai trung thành và mong muốn đi theo bạn. Một ví dụ điển hình:

Hôm qua tôi đến một cửa hàng thực phẩm gần nhà. Tôi cần năng lượng và rau xanh cho bữa trưa, để tẩm bổ cho cả cơ thể và trí não. Tôi quyết định mua một phần gà tây cùng với món rau trộn. Cô nhân viên sau quầy hàng mỉm cười trả lời: “Theo qui định gà tây chỉ bán nguyên con, nhưng để tôi xem có cắt ra bán cho anh được không nhé.” Một phút sau, tôi mua được một phần gà tây. Cô nheo mắt nói thêm: “Tôi cắt phần ngon nhất cho anh – rất ngon đấy.” Chuyện xảy ra như thế. Thật đáng cảm kích và ngạc nhiên. Rất tử tế với tôi. Một trải nghiệm tuyệt vời về phong cách phục vụ. Cô nhân viên rất dễ thương.

Còn bữa trưa hôm nay? Tôi trở lại cửa hàng đó, bởi vì như bao người khác, tôi luôn cộng tác với người đối xử tốt với mình. Ai mà không muốn giúp người tử tế thành công chứ? Sự tử tế thu hút lòng trung thành và khiến tôi trở lại. Trong những tổ chức hàng đầu thế giới, tử tế rất quan trọng. Vậy nên hãy tỏ ra tử tế, mỗi ngày.